Lakowanie i lakierowanie

Lakowanie (zwane także uszczelnianiem) polega na pokryciu bruzd i zagłębień w zębach lakiem szczelinowym (uszczelniaczem bruzd). Bruzdy i szczeliny ze względu na swoją niekorzystną budowę są miejscami, które ograniczają samooczyszczanie i oczyszczanie resztek pokarmu szczoteczką do zębów, a także ułatwiają rozwój bakterii, co sprzyja powstawaniu ognisk próchnicy już we wczesnym okresie uzębienia stałego.

Zabieg uszczelniania powinno przeprowadzać się po 4 miesiącach od wyrżnięcia zęba (ząb uszczelniany musi być na tyle wyrżnięty, aby można go było odizolować od wilgotnego środowiska jamy ustnej). Pozwala to na kontynuowanie procesu dojrzewania zęba, a po całkowitym jego wyrżnięciu zmniejsza ryzyko próchnicy. Uszczelnia się trzonowce mleczne i stałe, zęby przedtrzonowe, a także zagłębienia górnych bocznych siekaczy stałych. Najbardziej zagrożone próchnicą są zęby szóste (pierwsze trzonowce stałe). Pojawiają się one ok. 6. roku życia - stąd potrzeba profilaktycznego ich lakowania. Redukcja próchnicy, nawet ok. 90%, jest zależna od utrzymania się materiału uszczelniającego. Utratę uszczelniacza powoduje nieodpowiednia technika zabiegu lakowania oraz zbyt wczesne zabezpieczenie zęba po wyrżnięciu się do jamy ustnej.

Ząb do lakowania powinien być bez próchnicy. Lekarz przygotowując ząb do zabiegu, dokładnie usuwa osad nazębny za pomocą szczoteczki zwilżonej wodą utlenioną. Następnie płucze go strumieniem wody pod ciśnieniem, osusza sprężonym powietrzem i na powierzchnię żującą zębów lakowanych nakłada na 60 sekund wytrawiacz. Ponownie płucze ząb wodą, osusza i nakłada uszczelniacz wzdłuż przebiegu bruzdy, a następnie oświetla lampą polimeryzacyjną.

Ważne jest, aby w czasie zabiegu bardzo dokładnie izolować ząb od śliny pacjenta.

Tak zabezpieczone zęby kontroluje się co 6 miesięcy. Tam, gdzie uszczelniacz wypadł lub uległ starciu, ponawia się lakowanie lub dokłada materiał, aby zwiększyć jego skuteczność.

Jakie laki?

Grupa stosowanych leków to uszczelniacze na bazie materiałów złożonych, z zawartością fluoru. Zabezpieczają machanicznie przed próchnicą i uwalniają fluor do tkanki zęba. Należy jednak pamiętać, że uszczelniacze zabezpieczają tylko niektóre powierzchnie zębów. Stąd konieczne jest stosowanie także innych form profilaktyki próchnicy. Należy do nich m.in. lakierowanie zębów.

Lakierowanie zębów

Jest to jedna z egzogennych (miejscowych) metod fluorkowania kontaktowego. Polega ona na działaniu preparatami zawierającymi fluor bezpośrednio na powierzchnię wyrżniętego zęba, dzięki czemu staje się ona mniej podatna na próchnicę. To fluorowanie miejscowe wspomaga fluorowanie endogenne, gdzie jony fluorowe są dostarczane do organizmu np. z wodą, tabletkami fluorowymi czy sfluorowanymi środkami spożywczymi, a następnie z krwią dostają się do zawiązków zęba.

Fluorowanie kontaktowe

Zwiększa odporność szkliwa na próchnicę przez tworzenie fluoroapatytów, które są mniej rozpuszczalne w kwasach. Polega ono na wcieraniu (przez minutę) w powierzchnię zębów preparatów fluorkowych tamponem z waty lub pędzelkiem, utrzymując poddawane zabiegom zęby w suchości.

Innym przykładem fluorkowania kontaktowego są okłady (aplikacja). Fluor w postaci żelu jest nakładany na jednorazowe łyżki, które przykłada się do górnego i dolnego łuku zębów. Pacjent trzyma te łyżki do 5 minut, starając się nie połykać preparatu fluoru, a następnie nie je i nie pije przez co najmniej 2 godziny.

Jonoforeza fluorkowa

Z innych metod fluoryzacji należy wspomnieć także o jonoforezie fluorkowej, w wyniku której uzyskuje się największą skuteczność (nawet do 70% redukcji próchnicy). Polega ona na wprowadzaniu jonów fluoru za pomocą prądu stałego o słabym natężeniu. Na pojedynczą lub podwójną łyżkę elastyczną kładzie się nasączoną nieorganicznym preparatem fluorkowym watę lub gazę i wkłada do jamy ustnej na 4-6 minut.

Lakiery fluorowe

Najbardziej popularne są obecnie lakiery fluorowe, np. Fluor Protector czy Duraphat. Przylegają one do szkliwa i przez dłuższy czas uwalniają fluorki (redukcja próchnicy do 40%). Należy pamiętać o wcześniejszym, profesjonalnym oczyszczeniu, przepłukaniu i osuszeniu zębów przed lakierowaniem, aby umożliwić odłożenie się warstwy CaF2 na powierzchni szkliwa. Zabieg ten wykonujemy 2-4 razy w roku. Stosowane są zarówno do profilaktyki całego uzębienia, jak i wybranych miejsc. Dużym zainteresowaniem cieszą się także - oprócz lakierów fluorowych - lakiery chloroheksydynowe, np. Cervitec. Wskazania do stosowania lakierów fluorowych to:
zapobieganie próchnicy u dzieci i dorosłych, remineralizacja ognisk próchnicy początkowej i przebarwień, zapobieganie próchnicy wtórnej wokół wypełnień, wkładów koronowych i uzupełnień protetycznych, znoszenie nadwrażliwości szyjek zębowych, zapobieganie próchnicy w trakcie leczenia ortodontycznego (aparaty stałe i ruchome).